Ngày 01/11/2025, trong khuôn khổ học phần Quản lý Nhà nước về Kinh tế thuộc chương trình Thạc sĩ Quản lý Kinh tế, Viện Kinh tế và Kinh doanh quốc tế – Trường Đại học Ngoại thương đã tổ chức buổi chia sẻ chuyên đề: “Nghị quyết 57 về Khoa học công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Đột phá trong phát triển kinh tế ở Việt Nam.”
Buổi chia sẻ có sự tham gia của TS. Đỗ Ngọc Kiên – Trưởng Bộ môn Kinh tế và Quản lý, Viện Kinh tế và Kinh doanh quốc tế, cùng TS. Đặng Quang Vinh – Chuyên gia cao cấp khu vực tư nhân, Ngân hàng Thế giới. Đông đảo học viên cao học các lớp QLKT7A_VHVL và QLKT7B_QN đã tham dự và cùng trao đổi sôi nổi.
Mở đầu buổi chia sẻ, TS. Đặng Quang Vinh đã trình bày bức tranh toàn cảnh về thực trạng đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp tại Việt Nam. Theo ông, mặc dù Nhà nước đã có nhiều nỗ lực trong việc ban hành chính sách hỗ trợ, song hệ thống chính sách hiện nay vẫn còn phân tán, manh mún và chưa đủ chiều sâu. Hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp đang được triển khai rời rạc ở nhiều bộ, ngành mà chưa có cơ chế phối hợp hiệu quả, dẫn đến tình trạng nguồn lực bị chia nhỏ và thiếu đồng bộ.
TS. Vinh cho biết, theo Báo cáo Năng lực Cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2021, chỉ khoảng 8% doanh nghiệp được tiếp cận các chương trình hỗ trợ về đổi mới sáng tạo. Mức chi ngân sách cho khoa học công nghệ vẫn còn khiêm tốn, mới đạt khoảng 1% tổng chi ngân sách Nhà nước. Việt Nam cũng chưa có công cụ chính sách cổ phần Nhà nước để đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp, trong khi đây là một cơ chế đã được nhiều quốc gia tiên phong trên thế giới áp dụng thành công. Bên cạnh đó, quy định đầu tư hiện hành chưa phù hợp với đặc thù của vốn rủi ro trong lĩnh vực khởi nghiệp, khiến nhiều doanh nghiệp tiềm năng phải đăng ký hoạt động tại các quốc gia phát triển hơn như Singapore để thuận tiện trong việc huy động vốn.
Một vấn đề khác được diễn giả nhấn mạnh là sự thiếu gắn kết giữa hệ thống đại học, viện nghiên cứu và khu vực doanh nghiệp. Theo khảo sát, chỉ 12% doanh nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam cho biết ý tưởng sản phẩm của họ xuất phát từ nghiên cứu khoa học hoặc học thuật. Nguyên nhân chủ yếu đến từ hạn chế về ngân sách nghiên cứu, cơ chế khuyến khích spin-off và spin-out chưa rõ ràng, cùng với chính sách sở hữu trí tuệ chưa đủ hấp dẫn để thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu.
Dựa trên kinh nghiệm quốc tế, TS. Vinh giới thiệu mô hình chiến lược “3i” (Invest – Insure – Innovate) được đề cập trong Báo cáo Phát triển Thế giới 2024 (WDR 2024) của Ngân hàng Thế giới. Ông cho rằng, để tránh rơi vào “bẫy thu nhập trung bình”, Việt Nam cần đồng thời đẩy mạnh đầu tư, bảo đảm và đổi mới, song song với việc nâng cao năng lực hấp thụ và làm chủ công nghệ. Đây chính là chìa khóa để nền kinh tế Việt Nam không chỉ tiếp thu mà còn sáng tạo công nghệ phù hợp với đặc thù quốc gia.
Phần cuối của buổi chia sẻ tập trung vào các giải pháp triển khai Nghị quyết 57. TS. Vinh nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, mở rộng đào tạo các ngành STEM, cũng như bồi dưỡng đội ngũ chuyên gia công nghệ cốt lõi. Cùng với đó là việc thúc đẩy năng lực nghiên cứu – phát triển (R&D) của doanh nghiệp, hình thành các quỹ đầu tư mạo hiểm cho khởi nghiệp sáng tạo, và nâng tỷ lệ chi cho R&D lên mức 2% GDP vào năm 2030.
Nghị quyết cũng đề cập đến việc thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương do Tổng Bí thư Tô Lâm làm Trưởng ban, cùng các lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước, để giám sát và chỉ đạo xuyên suốt quá trình thực hiện. Kế hoạch hành động KH-01 được xem là “bản thiết kế tổng thể” cho việc triển khai Nghị quyết, bao gồm sáu hệ thống và ba mươi sáng kiến cụ thể, được tích hợp vào các văn bản pháp luật quan trọng như Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, hay Nghị định 231/2025/NĐ-CP về Tổng công trình sư quốc gia.
Phần hỏi đáp diễn ra sôi nổi với nhiều câu hỏi của học viên xoay quanh việc doanh nghiệp tư nhân có thể hưởng lợi gì từ các chính sách mới, và cần chuẩn bị như thế nào để tận dụng cơ hội đầu tư của Nhà nước trong lĩnh vực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Theo TS. Vinh, Nghị quyết 57 được xem như “kim chỉ nam” cho hoạt động đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số tại nước ta hiện nay. Trong thời gian tới, việc triển khai nghị quyết thông qua các văn bản pháp luật được kì vọng sẽ tạo ra cơ sở pháp lý quan trọng để thúc đẩy khoa học, công nghệ phát triển.
Kết thúc buổi chuyên đề, TS. Đỗ Ngọc Kiên khẳng định rằng những chia sẻ sâu sắc từ chuyên gia Ngân hàng Thế giới không chỉ giúp học viên hiểu rõ hơn về tinh thần và nội hàm của Nghị quyết 57, mà còn khơi dậy tư duy đổi mới sáng tạo trong nghiên cứu và quản lý kinh tế. Không khí học tập sôi nổi, những câu hỏi thực tiễn và cách tiếp cận đa chiều của buổi chia sẻ đã giúp học viên chương trình Thạc sĩ Quản lý Kinh tế của Trường Đại học Ngoại thương gắn kết chặt chẽ hơn giữa lý luận, thực tiễn và năng lực hoạch định chính sách trong kỷ nguyên đổi mới sáng tạo quốc gia.
